توضیحات
| Name: Nitric acid 65 % |
| Grade: Extra pure |
| Application: Synthesis |
| Synonyms: Aqua fortis, Spirit, Hydrogen nitrate |
| CAS Number: 7697-37-2 EC Number: 231-714-2 Molar Mass: 63.01 g/mol Chemical Formula: HNO3 |
اطلاعات عمومی
| Chemical formula: HNO3 | Molar Mass: 63.01 g/mol |
| Appearance: Colorless liquid | Density: 1.36 g/cm3 (20 °C) |
| Solub. in water: Soluble (20 °C) | Melting point: ~ -32 °C |
| Boiling point: ~ 120 °C | Flash point: N/A |
| Storage temp.: Below +30 °C | Cautions: Corrosive |
| R: 35 | S: 23.2-26-36/37/39-45 |
| HS-No.: 2808 00 00 | EC-Index-No.: 231-714-2 |
مشخصات فنی
| Assay | ≥ | 58.0 | % | |
| Chloride | ≤ | 5 | ppm | |
| Sulfate | ≤ | 10 | ppm | |
| Iron | ≤ | 2 | ppm | |
| Residue on ignition | ≤ | 50 | ppm | |
| Clarity & color of solution | Conforms |
نیتریک اسید اولین بار توسط کیمیاگری با نام محمد ابن ذکریای رازی شناخته شد.
اسیدنیتریک، اسيدی قوی با خاصيت اكسيدكنندگی و خورندگی بسیار بالا است. این ماده معرف اصلی نیترات (همانند افزودن یک گروه نیترو به یک مولکول آلی) است. فرم تجاری اسید نیتریک به صورت یک آزئوتروپ مخلوط با آب هست که وقتی ترکیبی بیش از 86% HNO3داشته باشد، به عنوان بخار اسید نیتریک مصرف می شود. درصد خلوص محلول های اسید نیتریک گرید تجاری یا صنعتی معمولاً بین 52 تا 68 درصد می باشد. اسید نیتریک خالص بی رنگ است اما به دلیل جمع آوری اکسیدهای ازت از نظر شکل ظاهری زرد رنگ می شود. چگالی و فشار بخار چنین محلول هایی با درصد دی اکسید نیتروژن موجود افزایش می یابد. این اسید به راحتی در محلول یونیزه می شود و یک هادی خوب برق را تشکیل می دهد.
اثر اسید نیتریک بر فلزات، اکسیدها و هیدروکسیدها به گونه ای است که با آن ها واکنش می دهد و نمک های نیترات را تشکیل می دهد. لازم است بدانید که آب باران به طور طبیعی اسیدی است به این معنی که غلظت کمی از اسید نیتریک موجود در آن وجود دارد.
نام های دیگر اسید نیتریک
اسید نیتریک را با نام های دیگری نظیر ازوتیک اسید، نیترات هیدروژن یا هیدروژن نیترات، اسید ازوتیک، جوهر شور، اسید ازته، نیتروکسید آنیل نیز می شناسند.
فرمول شیمیایی آن HNO3است، بنابراین دارای یک اتم هیدروژن (H)، یک اتم نیتروژن (N) و سه اتم اکسیژن (O) است. هر سه اتم اکسیژن (O) به اتم نیتروژن (N) متصل می شوند.
ساختار اسید نیتریک مسطح است به این معنی که ساختار شیمیایی صاف است. دو فرم رزونانس اصلی اسید نیتریک وجود دارد. اسید نیتریک ذوب شده، اسید نیتریک غلیظی است که حاوی دی اکسید نیتروژن محلول می باشد.
این ترکیب اسیدی دارای بوی تند و زننده بوده و در آب به طور کامل حل می شود. از نیتریک اسید هم برای تنظیم محیط اسیدی و هم به عنوان اکسنده استفاده می شود. آمونیاک، ماده اولیه تولید این اسید صنعتی است.
کاربردهای اسید نیتریک
کاربرد اسید نیتریک در خالص سازی فلزات
در بازیافت پلاتین از اسید نیتریک استفاده می شود و باتوجه به این که تمامی نیترات های فلزات محلول هستند از این طریق می توان، اورانیوم خالص را تهیه کرد که در نیروگاه های اتمی مصرف می شود. در استخراج طلا و در بازیافت ضایعات الکترونیک نیز از اسید نیتریک استفاده می شود.
کاربرد اسید نیتریک در کشاورزی
بیشترین مصرف نیتریک اسید در تهیه کودهای شیمیایی ( کشاورزی) از قبیل کودهای نیترات ( نیترات کلسیم، نیترات آمونیوم و غیره) است. ساخت کودهای شیمیایی نیتروژن دار مانند: اوره، آمونیوم نیترات، نیتروفسفات، کودهای مخلوط و غیره می باشد.
کاربرد اسید نیتریک در موادمنفجره و مهمات
به دلیل قدرت اکسیدکنندگی زیاد نیتریک اسید، در حین تماس با ترکیباتی مانند سیانیدها و کاربیدها سبب انفجار می شود. از دیگر مصارف این اسید تولید موادی مانند: سایکلو تری متیلن تری نیترامین، ماده منفجره مانند نیتروگلیسیرین و تری نیتروتولوئن می باشد.
در تولید نیترات های معدنی (نیترات آمونیوم انفجاری) و آلی از نیتریک اسید به وفور استفاده می شود.
کاربرد اسید نیتریک در سوخت مایع شاتل ها
از دیگر مصارف اسید نیتریک ۱۰۰ درصد استفاده از آن به عنوان اکسیدکننده در سوخت مایع شاتل های فضایی موشک، سوخت مایع در رشته مهندسی هوافضا و همچنین در راکت ها است و از اسید نیتریک بالای ۸۵ درصد (اسید نیتریک قرمز) به همراه اسید سولفوریک به عنوان اکسیدکننده استفاده می شود.
کاربرد اسید نیتریک در تهیه تیزاب
در تهیه" تیزاب سلطانی" و یا نیترو هیدروکلریک اسید (ترکیب اسید نیتریک غلیظ با هیدروکلریدریک اسید غلیظ) از اسید نیتریک استفاده می شود. این ماده خاصیت دودکننده و خورنده زرد یا قرمز دارد.
کاربرد اسید نیتریک در تصفیه نانو لوله ها
برای ساخت گروه های عاملی روی سطح نانو لوله های کربنی، این گروه ها را برای دیسپرس کردن در محیطی آبی و به شکل کاملا هموژن منتقل می کنند. به همین دلیل لازم است نانو لوله های کربنی در محیط های اسیدی مختلف همانند اسید کلریدریک، اسید نیتریک و اسید سولفوریک دیسپرس شود.
کاربرد اسید نیتریک در تمیزکاری و اسیدشویی
همچنین (۵ تا ۳۰) درصد اسید نیتریک به همراه (۳۰ تا ۴۰) درصد اسید فسفریک برای تمیز کردن رسوبات، ترکیبات کلسیمی و منیزیمی روی ظروف خوراکی و لبنیات استفاده می شود. از دیگر ویژگی های اسید نیتریک خورندگی بالا و حلالیت بالا (فلزات را به راحتی در خود حل می کند) می باشد و این اسید در شست و شو نیز کاربرد فراوانی دارد.
کاربرد اسید نیتریک در صنایع غذایی
برای جلوگیری از رشد باکتری ها و مسمومیت های غذایی کشنده در این فراورده ها از یون نیتریت استفاده می شود. این ماده به عنوان افزودنی به گوشت تازه و برای ثابت ماندن رنگ گوشت قرمزمصرف می شود. به همین دلیل گوشت های قرمز تازه ای که خریداری می کنید لزوما کشتار روز نیستند و ممکن است مقداری نیتریت به آن افزوده باشند.
به عنوان نگهدارنده در فرآیند پردازش گوشت هایی مانند: سوسیس، کالباس، انواع بیف ها، بیکن ها، همبرگر و… مورد استفاده قرار می گیرند.
از دیگر کاربردهای اسید نیتریک می توان به موارد زیر اشاره می کرد:
خالص سازی فلزاتی چون طلا، پلاتين و نقره و همچنین جداسازی طلا از نقره در صنایع الکترولیز
صنايع پلاستيك سازی و پیش سازهای نایلونی و صنایع شیرسازی
تولید دارو
تولید نیترات آمونیوم
تولید ترکیبات آلی خاص
عکس برداری
در تست رنگ سنجی برای تشخیص هروئین و مورفین
مقاوم سازی در برابر خوردگی و از بین بردن مواد ته نشین شده در کارخانجات لبنی
آبکاری
مسن کردن مصنوعی چوب درختانی مثل کاج و افرا
جهت تمیز کردن شیشه عینک تا زوایای میکروسکوپی همراه با اسید کلریدریک
تهیه پلیمرهایی مانند: پلی آمید و پلی اورتان
متالوژی: در ترکیب با الکل برای حک کردن طرح روی فلزاتی مانند: برنج، مس و برنز
استفاده به عنوان واکنشگر آزمایشگاهی
استفاده برای ساخت نمک های نیترات آمونیوم، نیترات نقره و نیترات کلسیم
